KLASY PSÓW TERAPEUTYCZNYCH:

Klasa psa terapeutycznego w połączeniu z umiejętnościami przewodnika określa zakres zajęć, w których może uczestniczyć dany zespół.

Pies uzyskuje kwalifikację do odpowiedniej klasy wyszkolenia podczas Egzaminu psa terapeutycznego, prowadzonego przez Komisję Egzaminacyjną, powołaną lub zatwierdzoną przez Polskie Towarzystwo Kynoterapeutyczne. Certyfikacja ta ważna jest 12 miesięcy. Po tym czasie pies musi ponownie przystąpić do egzaminu, aby potwierdzić swoją przydatność w roli psa terapeutycznego.

Certyfikowany przez PTK pies terapeutyczny posiada legitymację ze zdjęciem, wydaną na okres ważności certyfikacji.

Ten dokument powinien być podstawą do dopuszczenia psa terapeutycznego do zajęć. W siedzibie PTK znajduje się lista certyfikowanych psów, które otrzymały legitymację, w celu weryfikacji psa terapeutycznego przez kierowników placówek i rodziców.

CECHY PSA TERAPEUTYCZNEGO

Fragment książki "KYNOTERAPIA W INTEGRACJI ODRUCHÓW. Metody i techniki neurokinezjologiczne

w pracy z deficytami rozwoju psychoruchowego" Autorki: dr Swietłana Masgutowa-Hawryluk

i Hanna Wojciechowska

".....Nie każdy łagodny i sympatyczny pies może brać udział w kynoterapii. Proces od pozyskania zwierzęcia, wyszkolenia i dopuszczenia do pracy jest długi, pracochłonny i wymaga nie tylko wiedzy kynologicznej ale i doświadczenia. Nie możemy sobie pozwolić na metodę prób i błędów. Kynoterapeuta pracując z osobami wymagającymi rehabilitacji musi być pewny doskonałości swego "narzędzia". Zgodnie z definicją pies terapeutyczny to:

1.PIES SPOŁECZNY

Często słyszymy: "mój pies na pewno nadawałby się do kynoterapii. Moje dzieci mogą się z nim bawić w dowolny sposób, a on im na wszystko pozwala". Z całą pewnością jest to doskonały pies rodzinny. Każdy pies terapeutyczny będzie doskonałym psem rodzinnym, ale nie każdy pies rodzinny może zostać psem terapeutycznym. Pies społeczny będzie spolegliwy nie tylko w stosunku do członków swojej rodziny, ale też wobec pozostałej części społeczeństwa.

2. PIES PRZEWIDYWALNY

Na przewidywalność psa składa się wiele czynników. Pierwszy z nich to pierwotna użytkowość danej rasy psa, którego chcemy przeznaczyć do pracy w kynoterapii. Na jego cechy składa się zbiór cech bezwarunkowych i cech warunkowych. Te pierwsze to cechy, na które nie mamy wpływu. Pies rodzi się z ich zapisem genetycznym. Zależności te kształtowały się przez pokolenia. Na ich powstanie miały wpływ m.in. warunki klimatyczne, łatwość (lub nie) pozyskiwania pożywienia, częstotliwość i sposób kontaktu z człowiekiem, świadomy dobór hodowlany. Dzięki zróżnicowaniu tych i wielu innych czynników powstało prawie 400 ras psów. Różnych nie tylko pod względem wyglądu ale (a może przede wszystkim) pod względem użytkowości i predyspozycji. Mamy psy stróżujące, obronne, bojowe, pasterskie, aportujące, zaprzęgowe, płochacze itd. Ich użytkowość i predyspozycje są tak silnie "wdrukowane" w psychikę, że na pewno pies pasterski nie będzie dobrym psem zaprzęgowym, a z płochacza nie zrobimy psa bojowego. Oczywiście można pewne sposoby zachowania częściowo wypracować, ale nigdy pies nie będzie dobrze pracować poza cechami przypisanymi danej rasie czy grupie ras. Tak więc pozyskując zwierzę do jakiejkolwiek użytkowości, powinniśmy znać historię powstania typowanej rasy. Mając taką wiedzę będziemy mieli świadomość jakich cech bezwarunkowych możemy spodziewać się po przedstawicielu danej rasy (grupy ras).

Pisaliśmy wcześniej o cechach warunkowych. Na te cechy człowiek ma wpływ poprzez m.in. dobór przodków, sposób socjalizacji szczeniąt oraz profilowane szkolenie. W tym momencie wiemy już na jaką rasę się zdecydowaliśmy. Przystępujemy do wytypowania hodowli ,z której pozyskamy szczenię. Jest to bardzo ważny moment. Zwracamy uwagę na to czy hodowca kojarzy zwierzęta, biorąc pod uwagę tylko ich urodę, czy również psychikę (chodzi o wyeliminowanie osobników np. agresywnych). Ważne jest czy zwierzęta mają stały kontakt z człowiekiem. Zarówno osobniki dorosłe jak i szczenięta. To czy szczenię będzie socjalizowane, pozna ludzi i ich otoczenie, czy ten kontakt będzie kojarzył mu się pozytywnie, czy zachęci do rozwijania więzi z człowiekiem, zależne jest od pierwszych tygodni życia psa. Jeśli rola hodowcy ograniczy się tylko do zaszczepienia, podania karmy i posprzątania kojca, późniejsze kontakty zwierzęcia z nowym właścicielem będą zaburzone. Szczególnie troskliwie należy podchodzić do przyszłych psów terapeutycznych. Ważne więc jest, aby pies terapeutyczny pochodził z dobrego domu" i za młodu nasiąkał wymienionymi cechami. Jesteśmy w momencie gdy mamy wytypowaną rasę i hodowlę. Co dalej ? Wiadomo, że nawet z "najlepszego domu" wszystkie dzieci nie są takie same. I tu z pomocą przychodzą nam testy. Testy dla szczeniąt nie mogą zawierać metod drastycznych. Powinny być przystosowane pod względem siły bodźców do wieku szczeniąt. Dzięki testom sprawdzamy czy np. pies nie jest tchórzliwy, nie jest dominantem, czy przedkłada towarzystwo człowieka nad towarzystwo psiego stada, czy umie poprawnie funkcjonować w stadzie, jak reaguje na nieznane bodźce itp. Testy powinny być wykonywane przez behawiorystę - osobę, która umie "czytać" psy. Mamy wtedy pewność, że wyniki testów będą prawidłowo zinterpretowane. Nie musi to być ściśle określony test. Wystarczy gdy sami zdefiniujemy jakie cechy pies powinien reprezentować a jakie nie. Na tej podstawie behawiorysta stworzy test odpowiadający naszym wymaganiom. Dzięki odpowiedniemu doborowi przewidywalność naszego przyszłego terapeuty jest już dosyć wysoka. Teraz przystępujemy do etapu szkolenia. Zaczynamy od drobiazgów, aby nie przeciążyć delikatnej psychiki szczeniaka, a z biegiem czasu stopniujemy trudności. Dobre wyszkolenie psa jest niezmiernie ważne. Nie wyobrażam sobie aby w trakcie wykonywania ćwiczenia rehabilitacyjnego kynoterapeuta musiał "negocjować" z psem aby ten wykonał polecenie. Taka sytuacja jest niedopuszczalna. Po pierwsze obniża naszą wiarygodność w oczach podopiecznego oraz jego poczucie bezpieczeństwa, a po drugie na zajęciach powinniśmy skupić się aby pacjent wykonał dobrze zestaw zaleconych ćwiczeń a nie egzekwować posłuszeństwo od naszego pomocnika".

GRUPY UŻYTKOWE PSÓW NIE DEDYKOWANYCH

DO KYNOTERAPII:

- psy obronne

- psy stróżujące

- psy bojowe

Pies terapeutyczny MUSI być psem przewidywalnym, a rasa psa niesie ze sobą określone cechy, dlatego Polskie Towarzystwo Kynoterapeutyczne ZALECA, aby psy terapeutyczne były selekcjonowane spośród PSÓW RASOWYCH. Dokumentem potwierdzającym rasę psa jest: metryka, rodowód (ZKwP) lub rodowód (FCI). Psy nierasowe, posiadające cechy psa terapeutycznego, mogą zostać dopuszczone do egzaminu Pies Terapeutyczny.

WYBÓR PSA TERAPEUTYCZNEGO

Psy użytkowe muszą spełniać określone wymagania. Przypadkowe znalezienie psa idealnego do szkolenia jako psa terapeutycznego jest bardzo trudne. Porażki w szkoleniu są czasochłonne i kosztują. Przykładem może być szkolenie psów dla niewidomych w latach 40-tych XX wieku, gdzie jedynie 9 % psów, które rozpoczynały szkolenie nadawało się do pracy z niewidomymi. Korzystając z badań naukowych poznano mechanizmy doboru szczeniąt, dzięki czemu obecnie około 90% psów rozpoczynających szkolenie nadaje się do pracy z niewidomymi.
Powyższy przykład pokazuje jak ważne jest wybranie odpowiedniego psa. W przypadku psów terapeutycznych najlepsze efekty osiąga się gdy do szkolenia wybieramy szczenię, posiadające cechy charakteru odpowiadające jego przyszłej pracy. Wówczas współdziałanie wrodzonych cech bezwarunkowych oraz procesy wychowania i szkolenia pozwalają ukształtować psa terapeutycznego, spełniającego stawiane przed nim zadania. Wpływ na charakter psa mają:
- wybór rasy
- wybór hodowli
- socjalizacja szczeniąt
- wybór odpowiedniego szczenięcia.

Wybór rasy: Pies terapeutyczny powinien być przede wszystkim psem bezpiecznym. Każda rasa oprócz wzorca określającego wygląd zewnętrzny posiada wzorzec psychiczny. Rasa określa więc predyspozycje i cechy wrodzone psa. W sytuacji nieprzewidzianej psy reagują odruchowo, zgodnie z „wdrukowanym” w genotyp zachowaniem. Genotypu nie zmieni się szkoleniem. Dlatego też psy, które w swojej pierwotnej użytkowości wykazywały agresję (m.in. psy stróżujące, obronne, bojowe) nie powinny być używane w kynoterapii. Przy wyborze rasy psa należy kierować się jego przeznaczeniem w przyszłych zadaniach.

Wybór hodowli: Na ogólne, charakterystyczne dla danej rasy wzorce zachowań, nakładają są cechy osobnicze. Dlatego tak ważna jest rola hodowcy. Poprzez odpowiednio prowadzony dobór hodowlany ma on wpływ na to jakie będą jego psy, zarówno pod względem wyglądu jak i psychiki. Ważne jest aby psy z wybranej hodowli były zdrowe a rodzice szczeniaków nie mieli wad genetycznych. Dobór rodziców powinien być planowy - najlepiej jeśli hodowca specjalizuje się w wybranej rasie. Dobrze, gdy pozyskujemy psa z hodowli, z której psy już sprawdziły się w pracy kynoterapeutycznej. Pamiętajmy o tym, że w przypadku psa rasowego mamy możliwość sprawdzenia przodków naszego szczenięcia również pod względem psychicznym.

Socjalizacja szczeniąt: Hodowca pragnący wychować psy o przeznaczeniu do terapii, wiele czasu musi poświęcić szczeniakom. Poza standardową troską o sukę i szczeniaki powinien w odpowiednim czasie podawać szczeniętom bodźce stymulujące ich rozwój. Dzięki temu szczenięta będą lepiej funkcjonować w dorosłym życiu. Przykładem jest wczesna stymulacja neurologiczna szczeniąt. Konieczna jest również wczesna i ciagła socjalizacja z człowiekiem - człowiek i jego codzienne otoczenie, ze wszystkimi dźwiekami i zapachami, powinien być dla szczeniaka "środowiskiem naturalnym". W okresie szczenięcym należy również zadbać o prawidłową socjalizację w psim stadzie. Praca hodowcy procentuje kontaktowymi, zrównoważonymi, ciekawymi świata i współpracy z człowiem, łatwo uczącymi się szczeniakami. Tak prowadzone szczenięta mają dużą szansę zostania dobrymi psami terapeutycznymi.

Wybór szczenięcia: Mimo posiadania tych samych rodziców, szczenięta w miocie nie są identyczne. Różnią się zarówno wyglądem, jak też różnią się charakterem. Kynoterapeuta, który wcześniej dokonał wyboru rasy i hodowli, teraz mając przed sobą kilka szczeniąt musi dokonać selekcji, który z nich najlepiej rokuje jako pies terapeutyczny. Którego najłatwiej będzie wyszkolić, i który doskonale sprawdzi się na zajęciach. Na pierwszy rzut oka trudno jest przewidzieć jaki pies wyrośnie z rozkosznej, puszystej kulki, którą kynoterapeuta ma przed sobą. Dlatego z pomocą przychodzą testy szczeniąt. Pozwalają one obiektywnie prognozować przyszły charakter i predyspozycje psa. Polskie Towarzystwo Kynoterapeutyczne do selekcji przyszłych psów terapeutycznych rekomenduje test opracowany przez Wendy i Jacka Volhardów. Test ten pozwala ocenić zrównoważenie psychiki szczenięcia, jego różne rodzaje inteligencji oraz chęć do pracy i współpracy z człowiekiem. Jest testem rozbudowanym, który doskonale sprawdza się w ocenie szczeniąt. Opis testu do pobrania tutaj . Ważne jest, aby interpretacji wyników testu dokonał behawiorysta psów lub doświadczony kynolog. To zwiększa szansę dokonania prawidłowego wyboru.

Mając wybranego szczeniaka pamiętać należy, że ma on jedynie odpowiednie cechy, predyspozycje, które można rozwinąć i wykorzystać w przyszłej pracy lub zaprzepaścić. Aby z doskonałego szczeniaka wyrósł doskonały pies terapeutyczny należy poświęcić mu wiele uwagi, troski i pracy nad jego wychowaniem oraz odpowiednim wyszkoleniem. Należy przy tym uważać, aby z braku wiedzy, bądź przez bezkrytyczne stosowanie zaleceń szkoleniowych, nie osiągnąć efektu odwrotnego od zamierzonego.